Begin dit jaar sleepten vier rolstoelgebruikers vervoersmaatschappij De Lijn voor de rechter vanwege discriminatie. Ze haalden dertien incidenten aan die plaatsvonden tussen 2019 en 2022, waarbij ze moeilijk of zelfs geen gebruik konden maken van het vervoer. De Lijn wilde geen commentaar geven op de zaak, maar liet weten dat ze alle klachten grondig onderzoekt. Tegen 2030 wil de vervoersmaatschappij de helft van alle bus- en tramhaltes rolstoeltoegankelijk maken.
Woensdag 10 mei 2023 17u55 | Maarten Bockstaele, Leen Peeters, Rani Aertgeerts
Wij voerden een casestudie uit in Brussel om na te gaan of mensen met een beperking vlot gebruik kunnen maken van het openbaar vervoer. Aan de ingang van station Brussel-Centraal ontmoetten we Kobe Deckers, een student met een visuele beperking.
“Met de trein naar hier komen is geen probleem. In het begin van mijn studie heb ik met iemand van hulporganisatie Blindenzorg Licht en Liefde afgesproken aan het station om samen een veilige route naar de campus vast te leggen. Ik werk daarbij met herkenningspunten, zodat ik weet waar ik precies ben.”
Al kent Kobe de weg goed, toch zijn er nog steeds obstakels die het hem moeilijk kunnen maken. “In Brussel zijn steps een probleem. Ik mag eigenlijk van geluk spreken dat ik nog geen been heb gebroken. Ze staan op de meest onmogelijke plaatsen en dat zorgt ervoor dat ik altijd gefocust moet zijn. Dat is ook de reden waarom ik toch graag met iemand meeloop.”
"In Brussel zijn steps een probleem. Ik mag eigenlijk van geluk spreken dat ik nog geen been heb gebroken." - Kobe Deckers
Niet enkel de steps ontwijken kan moeilijk zijn, ook de infrastructuur tussen het station en de campus is verre van perfect. “Het zijn de onverwachte hindernissen die het probleem vormen: lichten die niet meer werken, stellingen of verkeerswerken die niet op voorhand zijn aangekondigd. In de buurt van de campus gebeurt dat laatste regelmatig. Als de stad dat aankondigt, moet ik ook niet rekenen op de ‘goodwill’ van vreemden. Toen ik dat aankaartte bij de stadsdiensten, kreeg ik de boodschap dat ze daar niets aan gaan doen.”
De treinreis zelf verloopt goed volgens Kobe. Als er vertragingen of spoorveranderingen zijn, houdt hij dat goed in de gaten. Toch kan het soms mislopen. “Ik kan de borden niet lezen, dus ik vertrouw op wat omgeroepen wordt of op de app komt”, legt Kobe uit. “Vorig semester ben ik op de verkeerde trein gestapt omdat ze de trein naar Leuven hadden aangekondigd. Toen bleek dat ik opeens in Ottignies zat. Dat was wel even schrikken”, lacht hij.
Universal design voor inclusie
Toch is het zeker niet allemaal kommer en kwel. Zo is de begeleiding van de NMBS naar Kobes gevoel een stuk flexibeler dan vroeger. “Ik vraag niet altijd begeleiding aan, maar soms is dat wel handig. Vooral als ik een trein moet vinden in een station dat ik niet ken.” Over De Lijn is Kobe echter niet te spreken. “Och, de bus… Bussen in Polen, waar ik op uitwisseling was, kondigen elke halte aan. Routes stonden overal duidelijk aangeduid en vertragingen werden meteen gemeld. Ik probeer hier zo weinig mogelijk de bus te pakken, omdat ik me anders héél goed moet voorbereiden. Een groot verschil met de trein.”
Is de conclusie dat het veel beter kan? Volgens Kobe wel. “Er kan nog veel gedaan worden. Er is vaak te weinig kennis of bewustwording bij de mensen, of ze moeten zelf iemand tegenkomen met een beperking voor ze beseffen dat iets niet goed geregeld is. Zelf ben ik voorstander van universal design, wat betekent dat een gebouw of openbare ruimte voor iedereen geschikt is. Waarom bouw je een hoofdingang en dan een zij-ingang voor mensen met een beperking? Het komt allemaal neer op inclusie: voeg die twee samen, dan zullen anderen zich ook minder uitgesloten voelen.”
"Bij vertragingen of afschaffingen kan ik dat checken op mijn telefoon, maar die gasten kunnen dat niet. Ze zouden eindeloos aan de halte staan koekeloeren.”
- Dagcentrum Delta
In de buurt van de Hallepoort houden verzorgsters Els Pernet, Anne Vancoillie en Annie De Koster dagcentrum Delta voor mensen met een mentale beperking draaiende. Voor activiteiten en uitstapjes rekenen zij op aangepaste taxibussen van de MIVB. Alleen: om de taxibus te gebruiken, heb je een speciaal attest nodig. “De MIVB werkt met een puntensysteem”, vertelt Annie. “Je moet minstens 12 punten hebben, een groot aantal waardoor niet al onze gasten die regeling kunnen gebruiken.”
Naast dat probleem, kan het dagcentrum ook niet 100% op de dienst vertrouwen.
“Meer aanvragen dan aanbiedingen of een paar vertragingen en c’est foutu. Het komt voor dat we een uur wachten en de taxibus uiteindelijk afzegt, of dat de chauffeur snel aanbelt en niet wacht tot we naar buiten komen. Maar ja, het is beter dan niets zeker?” Els is minder scherp. “Er zijn er die dat wel doen hé”, reageert ze. “Ja”, antwoordt Annie. “De goeie dan, maar ze zijn dun gezaaid hoor.”
Het centrum werkt ook met een eigen busje om mensen te vervoeren. “In de ochtend gaat iemand onze gasten halen en in de namiddag brengt het busje hen terug naar huis, maar het busje is eigenlijk te klein. Er kunnen maar 7 mensen in, terwijl we hier elke dag 22 mensen ontvangen.” Sinds kort gebruiken enkele begeleiders ook de tandem, maar ook dat is niet het ideale vervoersmiddel. “Het is niet gemakkelijk om met twee te fietsen, zeker niet als iemand een beperking heeft. Daarnaast moet je ook oppassen voor andere fietsers, de deelsteps die overal gedumpt worden, voetgangers die niet kijken bij het oversteken. Naar mijn gevoel wordt het gevaarlijker en gevaarlijker. Zelf durf ik niet met de fiets door Brussel te rijden”, vertelt Els.
"Meer aanvragen dan aanbiedingen of een paar vertragingen en c'est foutu." Annie De Koster
“De laatste tijd gebruiken we vaker de trein. We wilden onlangs naar een feest gaan en namen de trein, maar op het perron is er een ‘gat’ bij het in- en uitstappen. Enkele van onze gasten hebben daar schrik van. Dan moet je ze bijna binnentrekken voor ze die stap durven zetten.” Alleen de trein nemen, dat gaat ook niet. “Bij vertragingen of afschaffingen kan ik dat checken op mijn telefoon, maar die gasten kunnen dat niet. Ze zouden eindeloos aan de halte staan koekeloeren”, stelt Anne.
Net als Kobe, vindt het dagcentrum dat mobiliteit voor mensen met een beperking een stuk beter kan. “Een vaste chauffeur die zijn tijd voor ons neemt, dat zou de ideale oplossing zijn. Dan kan die persoon binnenkomen, meewandelen naar het busje, helpen om de gordel aan te doen. Het zou alles veel gemakkelijker maken, voor ons en voor onze vrienden”, concludeert Els.
Reactie van de vervoersmaatschappijen
De Lijn was niet beschikbaar voor een reactie.
De MIVB reageert schriftelijk over de toegankelijkheid van hun vervoersmiddelen. Volgens de maatschappij doen ze hun best om hun diensten zo toegankelijk mogelijk te maken voor iedereen. Ze wijzen erop dat hun klantvriendelijkheid in de laatste klantenbevraging een acht op tien scoorde en dat ze over het algemeen weinig klachten ontvangen over het personeel.
Inge Paemen, woordvoerder voor Brussel Mobiliteit, gaf aan dat er voor de deelsteps een oplossing komt. Vorige week heeft de organisatie nieuwe regelgeving gestemd om het aantal rondslingerende deelsteps te beperken, onder meer met strengere boetes voor verkeerd geparkeerde steps.
Comentários